Η αναγκαιότητα ύπαρξης της διαπολιτισμικής αγωγής στην εκπαίδευση σήμερα

                                                                                   του  Πλαϊνού Γεωργίου

                                                               Εκπαιδευτικού Π.Ε.

  

Στη σημερινή εποχή των προκλήσεων και των έντονων αλλαγών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, χαρακτηριστικό των περισσότερων, αν όχι όλων, των κοινωνιών είναι η πολυπολιτισμικότητα, η οποία προϋποθέτει την ισότιμη αντιμετώπιση των διαφόρων πολιτισμών με στόχο τον εμπλουτισμό της κυρίαρχης κουλτούρας, την ωφέλεια της κοινωνίας από την παρουσία άλλων πολιτισμών και τη διεύρυνση του ορίζοντά της. Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη συνύπαρξη ποικίλων πολιτισμών είναι αδήριτη ανάγκη πλέον ν? αντιμετωπίζονται με ανεκτικότητα. Έτσι η παιδαγωγική προσέγγιση επιβάλλεται να συμπεριλαμβάνει πια και τις αρχές της διαπολιτισμικής αγωγής.

Η ελληνική κοινωνία όπως και οι κοινωνίες όλων των χωρών της Ευρώπης είναι πολυπολιτισμική. Η υιοθέτηση και η εφαρμογή μιας διαπολιτισμικής προσέγγισης απέναντι σε διαφοροποιημένες πολιτισμικές ομάδες, θα δώσει την ευκαιρία στα μέλη τους να συμμετάσχουν ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, διατηρώντας παράλληλα τη δική τους πολιτισμική ταυτότητα μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινά αποδεκτών αξιών, πρακτικών και διαδικασιών. Σε μια γνήσια δημοκρατική πλουραλιστική κοινωνία, η ένταξη και η συμμετοχή όλων των πολιτισμικών ομάδων σε ένα ενιαίο σύνολο, δεν σημαίνει αφομοίωση στον τρόπο ζωής της κυρίαρχης ομάδας αλλά μια συνεχή διαδικασία αλληλεπίδρασης[1].

Η Ελλάδα λόγω της ιδιάζουσας γεωπολιτικής της θέσης, στο σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από τις συνεχείς μετακινήσεις πληθυσμών. Η εγκατάσταση στην χώρα μας οικονομικών μεταναστών και παλιννοστούντων ομογενών από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τη διαφορετική εθνοπολιτισμική τους ταυτότητα, οδήγησε στη μετάλλαξη της ελληνικής κοινωνίας σε πολυπολιτισμική και διαμόρφωσε νέα κοινωνικά δεδομένα και νέες εκπαιδευτικές ανάγκες[2].

Τα τελευταία χρόνια το ελληνικό σχολείο βιώνει μια νέα πραγματικότητα. Η νέα αυτή διαμορφωμένη κατάσταση δεν αφήνει ανεπηρέαστες και τις εκπαιδευτικές δομές. Η σύσταση του μαθητικού πληθυσμού, με την παρουσία μαθητών και μαθητριών διαφορετικής εθνοτικής και πολιτισμικής καταγωγής, επιβάλλει ένα νέο προσανατολισμό του ελληνικού σχολείου, εφόσον η πολυπολιτισμικότητα αποτελεί πλέον συνηθισμένο χαρακτηριστικό σχεδόν κάθε σχολικής τάξης. Αυτές οι εθνοτικές και πολιτισμικές ομάδες συνετέλεσαν στο να γίνει η ελληνική κοινωνία πολυπολιτισμική[3].

Η πολυπολιτισμική κατάσταση που επικρατεί αποτελεί την «αφετηρία» της διαπολιτισμικής ιδέας[4]. Η πολυπολιτισμικότητα θεωρείται ως δεδομένη κοινωνική πραγματικότητα και η διαπολιτισμική εκπαίδευση αποτελεί το «μέσο» για τη δημιουργία προϋποθέσεων αλληλεπίδρασης των πολιτισμών.

Στις δυσκολίες που αναφύονται από τη συνύπαρξη ποικίλων εθνοπολιτισμικών ομάδων, η εκπαίδευση καλείται να παίξει πρωταρχικό ρόλο, διδάσκοντας την υγιή αλληλεπίδραση και επικοινωνία με τους άλλους. Για να αξιοποιηθεί το προνόμιο της πολυπολιτισμικότητας πρέπει να διασφαλιστεί η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους διάφορους πολιτισμούς, χωρίς να εξαφανίζεται η ιδιαίτερη ταυτότητα κανενός και η μετατροπή της πολυπολιτισμικής κατάστασης σε διαπολιτισμική. Κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, διότι το σημερινό σχολείο θα πρέπει να ξεπεράσει το μονοπολιτισμικό και εθνοκεντρικό του ρόλο και να ακολουθήσει μια διαπολιτισμική κατεύθυνση, αποδεχόμενο την κατάσταση της πολυπολιτισμικότητας.

Η προσαρμογή σε συνθήκες πολυπολιτισμικής συμβίωσης και συνεργασίας αποτελεί πρόκληση για την εκπαίδευση, η οποία πρέπει να δημιουργήσει κατάλληλες στρατηγικές για να αντιμετωπίσει τα νέα μορφωτικά προβλήματα και δεδομένα. Μέσα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία πολλές αξίες, αρχές και συμπεριφορές μπορούν να συνυπάρχουν, να γίνονται σεβαστές και να αλλλοεπηρεάζονται. Οι θεμελιώδεις στάσεις σεβασμού και αποδοχής των συναισθημάτων των άλλων «επί ίσοις όροις» είναι αναγκαία συνθήκη για τις ανθρώπινες σχέσεις[5].

Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες τονίζεται ιδιαίτερα ο ρόλος και η σημασία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στην εκπαιδευτική πολιτική της Ελλάδας ως μέσου διευκόλυνσης της ένταξης και σχολικής ενσωμάτωσης των αλλοδαπών στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και ως τρόπου συνύπαρξης γηγενών και αλλοδαπών μαθητών. Η ανάγκη για τη δημιουργία μιας διαπολιτισμικής προσέγγισης αντανακλά μια δημοκρατική εθνική αντίληψη για τους διαφορετικούς πολιτισμούς και φυλές που απαρτίζουν την ελληνική κοινωνία.

 

 

   Βιβιλιογραφία

1.  Δαμανάκης, Μ., Η Εκπαίδευση των Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών στην Ελλάδα. Διαπολιτισμική προσέγγιση, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1997.

2.   Μάρκου, Γ., Η πολυπολιτισμικότητα της ελληνικής κοινωνίας. Η διαδικασία διεθνοποίησης και η αναγκαιότητα της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, Υ.Π.Ε.Π.Θ. ? Γ.Γ.Λ.Ε. (Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης), Αθήνα 1996.

3.    Μπερερής, Π., Για μια διαπολιτισμική εκπαίδευση σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, εκδ. Apiroshora, Αθήνα 2001.

4.      Νικολάου, Γ., Διαπολιτισμική Διδακτική, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005.

5.   Παλαιολόγου, Ν. ? Ευαγγέλου, Οδ., Διαπολιτισμική Παιδαγωγική: Εκπαιδευτικές Διδακτικές και Ψυχολογικές Προσεγγίσεις, εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2003.

 

   

 

επιστροφή