Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ
Λειτουργία δημοτικού σχολείου στη Μεζντάνη[1] έχουμε από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αλλά οι πληροφορίες μας είναι αρκετά περιορισμένες. Αποδεδειγμένα όμως υπήρχε σχολείο στον οικισμό πριν το 1880 και την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας και της Άρτας στην Ελλάδα ένα χρόνο μετά.
Το πρώτο δημοτικό σχολείο του χωριού χτίστηκε μάλλον τη δεκαετία του 1860 και βρισκόταν νότια της σημερινής νέας ενοριακής εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Είχε ευδιάκριτη επιγραφή πάνω από το μπαλκόνι του και αποτελούνταν από δυο ορόφους έχοντας τρεις ευρύχωρες αίθουσες διδασκαλίας στον επάνω όροφο. Οι τοίχοι του ήταν κτισμένοι με τσιατμά (σανιδώματα, απέλες και καδρόνια ασβεστωμένα) ενώ ο κάτω όροφος ήταν πετρόκτιστος και ακατοίκητος. Στο κτίριο αυτό γίνονταν κυρίως τα μαθήματα του σχολείου αλλά οι δάσκαλοι της εποχής χρησιμοποιούσαν κατά την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού κι άλλους εξωτερικούς χώρους για τη διεξαγωγή των μαθημάτων, όπως το προαύλιο της εκκλησίας κ. ά.
Στο σχολείο αυτό υπηρέτησε για μια πενταετία, από το 1881 μέχρι το 1885, ο δάσκαλος Γεώργιος Σωτήρης, καταγόμενος από τους Νεγάδες της Ηπείρου. Ήταν φίλος του πεζογράφου και διηγηματογράφου Χρηστάκη Χρηστοβασίλη, που τον καιρό εκείνο κατοικούσε στη Μεζντάνη και στα «Απομνημονεύματά του» αναφέρει πολλές αξιόλογες πληροφορίες για τις κοινωνικές εκδηλώσεις εκείνης της εποχής στο χωριό.
Το διδακτήριο αυτό της δεκαετίας του 1860[2], διατηρήθηκε μέχρι και το έτος 1935, οπότε και γκρεμίστηκε, αφού κρίθηκε ως ακατάλληλο και ετοιμόρροπο.
Κατά το διάστημα 1935 μέχρι 1948, επί 13 δηλαδή ολόκληρα χρόνια, ιδιαίτερα στην Κατοχή, τους μαθητές του Αγναντερού «φιλοξένησε» το κονάκι ή πέτρινο ή μπούρτζι[3], ιδιοκτησίας Βασίλη Παπαευθυμίου.
Εικόνα 1. Το Κονάκι της Επιστασίας του Αγναντερού, που σύμφωνα με μαρτυρία του William M. Leake στα «Περιηγητικά του» του 1809, ήταν σαράγιο (ανάκτορο) του Βελή Πασά στη Θεσσαλία.
Η Μεζντάνη υπήρξε τσιφλίκι του βαθύπλουτου ομογενούς Χρηστάκη Ζωγράφου, ο οποίος έφερε πολλούς Ηπειρώτες συμπατριώτες του, για να εργαστούν στα κτήματά του. Ανάμεσά τους ήταν και ο μετέπειτα γνωστός διηγηματογράφος Χρήστος Χρηστοβασίλης που εργαζόταν στην επιστασία του Μεσδανίου.
Εικόνα 2. Ο Χρήστος Χρηστοβασίλης
Ο Χρήστος Χρηστοβασίλης, έζησε στη Μεζντάνη, επτά ολόκληρα χρόνια, από το 1878 μέχρι το 1885, οπότε και έφυγε οριστικά για την Αθήνα. Στο Κονάκι της Επιστασίας, που αργότερα μετατράπηκε σε Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού, έγραψε μέρος ορισμένων εκ των σημαντικότερων έργων του: «Θεσσαλικά Διηγήματα», «Η Κυνηγημένη Πέρδικα», «Ο Καληκάντζαρος» και άλλα.
Εικόνα 3. Το εξώφυλλο από το έργο «Θεσσαλικά Διηγήματα» του Χρήστου Χρηστοβασίλη.
Στο μεταξύ, είχε αρχίσει από το 1938, η ανέγερση νέου διδακτηρίου στο Αγναντερό, αλλά ο Β? Παγκόσμιος Πόλεμος που ακολούθησε και η οικονομική δυσπραγία που προέκυψε, καθυστέρησαν την αποπεράτωσή του, η οποία ωστόσο πραγματοποιήθηκε στη συνέχεια. Σε αυτή συνέβαλαν η UNESCO, ο έρανος του Βασιλέως με μερική χρηματοδότηση, η Δανέζικη Νεολαία με προσωπική μέριμνα καθώς και οι κάτοικοι του Αγναντερού με την προσφορά της προσωπικής εργασίας τους. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού, με τη σημερινή του μορφή, που όπως είδαμε άρχισε να οικοδομείται γύρω στα 1938, βασίστηκε πάνω σε προγενέστερο σχεδιασμένο τοίχο, ύψους περίπου ενός μέτρου. Σύμφωνα με τον τότε διευθυντή του σχολείου, Αθανάσιο Πάντο, για την οικοδόμησή του, εκτός των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν από το παλιό διδακτήριο της δεκαετίας του 1870, εξοικονομήθηκαν και χρήματα που προήλθαν από την εκποίηση υλικών, των πέτρινων τσιφλικάδικων αποθηκών της οικογένειας Ζωγράφου, που βρίσκονταν δυτικά του Κονακίου της Επιστασίας.
Εικόνα 4. Άρθρο του Χαράλαμπου Θωμά Τσιχτή στην εφημερίδα της Καρδίτσας «ΝΕΟΣ ΑΓΩΝ» στις 10/3/2010 αναφορικά με τη συμβολή των παιδιών της Δανίας στην ανέγερση του Δημοτικού Σχολείου Αγναντερού.
Εικόνα 5. Άρθρο της εφημερίδας της Καρδίτσας «ΝΕΟΣ ΑΓΩΝ», το οποίο τεκμηριώνει και φωτογραφικά τη συμμετοχή των Δανών εργατών για την ανοικοδόμηση του Σχολείου στο Αγναντερό.
Αργότερα, το 1968, έγινε η προσθήκη δυο αιθουσών υπό του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ) και το 2006 αποπερατώθηκε και εγκαινιάστηκε η προσθήκη νέας πτέρυγας στο σχολείο. Ωστόσο, το σχολείο δεν διέθετε σχολικό κήπο. Ως τέτοιος χρησιμοποιούνταν τμήμα της αυλής, της οποίας το εμβαδόν ανερχόταν περίπου σε 1600 τ.μ. Παρ? όλ? αυτά, το σχολείο διέθετε γεωργικό κλήρο περίπου 38 στρεμμάτων, στη θέση «Άνω Βαρκά», που νοικιαζόταν σε ιδιώτες.
Το Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού υπήχθη από τη Β? Εκπαιδευτική Περιφέρεια Καρδίτσας στην Εκπαιδευτική Περιφέρεια Μουζακίου. Από το σχολικό έτος 1976-77, λόγω ανακατανομής των Εκπαιδευτικών Περιφερειών Δημοτικής Εκπαίδευσης (Επιθεωρήσεις), που συνέβησαν με τον νόμο 309/1976 (ΦΕΚ 100/30-4-1976) και τον καθορισμό των εδρών και της Γεωγραφικής εκτάσεως αυτών, υπήχθη και πάλι στη Β? Εκπαιδευτική Περιφέρεια Καρδίτσας. Ωστόσο μετά την κατάργηση των Εκπαιδευτικών Περιφερειών και την ίδρυση Διευθύνσεων και Γραφείων Δημοτικής Εκπαίδευσης, σύμφωνα με το νόμο 1304/82 (ΦΕΚ 144/7-12-1982 τ. Γ?), υπήχθη στο 1ο Γραφείο Καρδίτσας (ΦΕΚ 558/23-9-1983). Από το σχολικό έτος 1986-87 υπάγεται πλέον στο 3ο Γραφείο Π. Ε. Ν. Καρδίτσας, όπου και ανήκει μέχρι σήμερα.
Αρχικά το Σχολείο λειτούργησε ως μονοθέσιο και σιγά-σιγά προήχθη σε διθέσιο, τριθέσιο, τετραθέσιο, πενταθέσιο, εξαθέσιο. Το 1987 (ΦΕΚ 155/27-8-1987) συγχωνεύτηκε με το διθέσιο Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού Β? με την ονομασία οκταθέσιο Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού με την οποία και λειτουργεί ως σήμερα.
Στο σχολείο λειτούργησαν μαθητικά συσσίτια και στις αρχές της δεκαετίας του 1960 καθώς και νυχτερινό σχολείο. Επίσης, λειτούργησε Κέντρο Επιμόρφωσης Ενηλίκων, που ιδρύθηκε με απόφαση της ΝΕΛΕ Καρδίτσας και τελούσε υπό τη διεύθυνση δασκάλου του Δημοτικού Σχολείου, συνεπικουρούμενου υπό δασκάλου του Δημοτικού Σχολείου Αγναντερού Β?.
Τον Μάρτιο του 1962 υπογράφτηκε Β. Δ. για ίδρυση 2ου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο θα ήταν διθέσιο. Το 1971, όντως ιδρύθηκε ένα διδακτήριο σε μια έκταση 5.000 τ.μ., με αυλή 144 τ.μ., η οποία χρησίμευε και ως κήπος στον οποίον καλλιεργούνταν οπωροφόρα και διάφορα λαχανικά, ενώ συμπληρωματικά το νέο σχολείο διέθετε και ακίνητη περιουσία στη θέση «Άνω Βαρκά», εκτάσεως περίπου 20 στρεμμάτων.
Το 2ο Δημοτικό Σχολείο στεγάστηκε για τρία χρόνια στα κελιά της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων, με πρώτο διευθυντή τον δάσκαλο Γεώργιο Αγραφιώτη του Βασιλείου και κατόπιν μεταφέρθηκε σε ιδιόκτητο κτήριο του διευθυντή. Κι αυτό με τη σειρά του διένειμε στους άπορους μαθητές απαρασκεύαστα τρόφιμα και κάποια μικρή οικονομική ενίσχυση.
Αν και αρχικά λειτουργούσε ως διθέσιο, προήχθη σε τριθέσιο και στη συνέχεια σε τετραθέσιο για να υποβιβαστεί λίγα χρόνια αργότερα πάλι σε διθέσιο και τελικά να ενσωματωθεί, όπως είδαμε και παραπάνω, με το Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού Α?, το σχολικό έτος 1987.
Εικόνα 6. Φωτογραφία από το 2ο Δημοτικό Σχολείο Αγναντερού.
Εικόνα 7. Αποκόμματα από τη στήλη της εφημερίδας «ΝΕΟΣ ΑΓΩΝ» στη στήλη «Σαν σήμερα πριν από 40 χρόνια», τα οποία και αναφέρονται στην ολοκλήρωση της ανέγερσης και στα εγκαίνια το 1971 και 1972 αντίστοιχα του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αγναντερού.
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Χαράλαμπο Θ. Τσιχτή για την προσφορά αρχειακού και φωτογραφικού υλικού.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γκέκας, Ιωάννης Απ., Τα σχολεία μας κατά τον μισό αιώνα λειτουργίας του 3ου Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Καρδίτσας, Έκδοση Δήμου Μουζακίου, Μουζάκι 2010.
2. Μαγόπουλος, Βασίλης Ν., Σχολεία και δάσκαλοι της περιοχής Καρδίτσας, από την Τουρκοκρατία μέχρι το 1920, Καρδίτσα 2007.
3. Μαγουλιώτης, Αθανάσιος Βασ., Αγναντερό Καρδίτσας, Θεσσαλονίκη 1986.
4. Μαγουλιώτης, Αθανάσιος Βασ., Αγναντερό Καρδίτσας, Συμπληρωματική Έκδοση, Αθήνα 2004.
[1] Μεζντάνη: Το σημερινό χωριό Αγναντερό Καρδίτσας. «?Μεσδάν, απέχοντος 2 ώρας από Ριζάβα, 1100 Έλληνες κάτοικοι, 1 ναός, 1 χάνιον, 1 σχολείον και άφθονα ύδατα?», βλέπε Ιφικράτη Κοκκίδη, Οδοιπορικά Ηπείρου & Θεσσαλίας, Εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Έτος 1880, σ. 163.
[2] Η επίσημη αναγνώριση του δημοτικού σχολείου Μεζντάνης από το κράτος, έγινε το 1886, όταν αυτό στεγαζόταν ακόμα στο διδακτήριο της δεκαετίας του 1860.